การตัดแต่งสำหรับมะนาวนอกฤดู อีโมติคอน kiki

           การตัดแต่ง (Pruning) เป็นการดำเนินการควบคู่ไปกับการจัดทรงพุ่ม (Training) ซึ่งเป็นองค์ประกอบ 2 ประการของการจัดการทรงพุ่ม (Canopy Management) ซึ่งจำเป็นต้องดำเนินการควบคู่กันไปตั้งแมะนาวอายุยังน้อยเพื่อให้ต้นมะนาวมีโครงสร้างทรงพุ่มที่เหมาะสมต่อการให้ผลผลิต 

           การตัดแต่งเป็นการปฏิบัติที่มีเป้าหมายหลักเพื่อควบคุมการเจริญเติบโต (to direct or control growth) และเพื่อกระตุ้นการติดดอกออกผล (to encourage flower and fruit production) ของต้นมะนาวเพื่อให้ได้มาซึ่งผลผลิตที่ดีทั้งในแง่คุณภาพและปริมาณในโอกาสต่อไป ในทางกลับกัน ต้นมะนาวที่ไม่ได้รับการตัดแต่งจะสูญเสียโอกาสในการติดดอกออกผลไปอย่างน่าเสียดาย 

โดยทั่วไปการตัดแต่งต้นมะนาวเพื่อทำมะนาวนอกฤดูจะมีการปฏิบัติใน 2 ลักษณะ ประกอบด้วย

           1. Thinning

                Thinning เป็นการตัดแต่งประจำปีหลังจากการเก็บเกี่ยว มีเป้าหมายเพื่อให้ทรงพุ่มโปร่งหรือพุ่มใบบางลง (to thin dense growth) แสงแดดสามารถส่องถึงพื้นที่ด้านในและด้านบนทรงพุ่มเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการกระจายแสง (Light Distribution) และการถ่ายเทอากาศภายในทรงพุ่ม (Aeration) ซึ่งจะส่งผลให้มี ‪#‎การสังเคราะห์แสง‬(photosynthesis)ได้อย่างสูงสุด รวมทั้งลดพื้นที่ในการเป็นแหล่งหลบซ่อนอาศัยของเชื้อโรคและแมลงศัตรูพืช โดยการตัดแต่งกิ่งที่ไม่จำเป็นออกไป เช่น กิ่งกระโดงหรือกิ่งน้ำค้าง กิ่งไขว้ กิ่งมุมแคบ กิ่งที่อยู่ชิดกัน กิ่งที่ทำมุมมากเกินไปหรือชี้ลงดินซึ่งเป็นลักษณะกิ่งอ่อนแอ กิ่งหางหนู กิ่งแห้ง กิ่งเป็นโรค ฯลฯ โดยเฉพาะกิ่งภายในทรงพุ่มด้านในสุดและแตกออกจากลำต้นซึ่งมีลักษณะเป็นผู้รับ (Sink) เป็นส่วนที่ใบไม่ถูกใช้สร้างสังเคราะห์แสงสร้างอาหารเนื่องจากได้รับแสงน้อยหรือไม่ได้รับแสงเลยเพราะมีการบังกันของใบ (Shading of Leaves) ภายในทรงพุ่ม การกำจัดกิ่งและใบในส่วนนี้ออกไปนอกจากจะทำให้มีการแก่งแย่งอาหารภายในต้นลดน้อยลงแล้ว ยังช่วยให้ต้นมะนาวสามารถใช้ประโยชน์จากการสังเคราะห์แสงสร้างอาหารได้อย่างเต็มที่และยังป้องกันไม่ให้มะนาวพักต้นหรือออกผลปีเว้นปี (Alternate Bearing) 
นอกจากนั้น การลดปริมาณกิ่งและการกระจายกิ่งของทรงพุ่มทั่วทั้งต้นจะช่วยลดการแก่งแย่งอาหารกันเอง กิ่งที่คงไว้จึงอยู่ในสภาพสมบูรณ์และแข็งแรงสามารถรองรับน้ำหนักผลผลิตได้อย่างสมดุล ลดค่าใช้จ่ายและแรงงานในการทำคอกหรือไม้ค้ำลงได้เป็นจำนวนมาก ดังภาพตัวอย่างทรงพุ่มแบบกึ่งเปิดกึ่งปิดแกนกลาง (Modified central leader type) โดยการเปิดพื้นที่ทรงพุ่มด้านบนให้โปร่งโล่ง หรือเรียกว่า "เปิดกะโหลก" เป็นรูปแบบทรงพุ่มที่เหมาะสมกับมะนาวเป็นอย่างยิ่งแม้ว่าการตัดแต่งประจำปีจะไม่มีกำหนดตายตัว แต่ก็มีคำแนะนำคร่าวๆว่า จำนวนกิ่งที่ตัดแต่งออกไปไม่ควรเกิน 15% ของจำนวนกิ่งทั้งหมดในทรงพุ่ม อย่างไรก็ตาม ปริมาณการตัดแต่งควรพิจารณาจากสภาพโดยรวมของทรงพุ่มให้มีจำนวนกิ่งและใบมากเพียงพอที่จะใช้ในการสังเคราะห์แสงสร้างอาหารด้วย
             2. Pinching

                  การเล็มยอดหรือตัดปลายยอด (Pinching) เป็นรูปแบบการตัดแต่งที่เราใช้ในการเริ่มต้นกระบวนการทำนอกฤดู โดยการตัดหรือเล็มยอดออกไปประมาณ 1-2 ข้อกิ่ง หรือไม่เกิน 15 ซม.วัดจากปลายกิ่งเพื่อกระตุ้นให้เกิดการแตกยอดใหม่ วัตถุประสงค์ในการเล็มยอดคือ เพื่อให้มีพื้นที่ชั้นนอกสุดที่ได้รับแสงตลอดทั้งวันซึ่งจะนำไปสู่ประสิทธิภาพใน ‪#‎การสังเคราะห์แสงสูงที่สุด‬ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญอย่างยิ่งต่อปริมาณและคุณภาพของผลผลิต นอกจากนั้นการเล็มยอดให้มะนาวแตกยอดใหม่พร้อมๆกันจะช่วยให้เราทราบอายุยอดที่จำเป็นต้องคงไว้ให้มีเพียงชุดเดียวไปจนกระทั่งกลายเป็นใบที่มีอายุไม่น้อยกว่า 90 วัน เพื่อให้เป็นไปตามเงื่อนไขที่เอื้อต่อการฟอร์มตาดอก ตลอดจนเพื่อให้ยอดแตกออกมาพร้อมๆกันเพื่อความสะดวกในการดูแลรักษาทั้งการจัดการธาตุอาหารและน้ำ รวมทั้งการป้องกันกำจัดโรคและแมลงศัตรูพืช นอกจากนั้นการเล็มยอดจะทำให้ได้กิ่งใหม่ที่มีความเยาว์วัย (Juvenile ) ที่เอื้อต่อการออกดอกมากกว่ากิ่งที่มีอายุมากอีกด้วย
                  การตัดยอดหรือเล็มยอดจะทำให้เราได้ยอดใหม่เพิ่มขึ้นในแต่ละรอบการตัดแต่งกิ่งละประมาณ 3-4 ยอด ซึ่งจะมีจำนวนมากพอให้เราเลือกได้ว่า ยอดไหนสมควรจะคงไว้หรือตัดแต่งออกไป สิ่งสำคัญอีกประการหนึ่งคือ การเล็มยอดยังเป็นการเพิ่มพื้นที่ติดดอกออกผลซึ่งจะเป็นตัวกำหนดปริมาณผลผลิตในอนาคตซึ่งจะมีส่วนช่วยในการวางแผนการจัดการช่วงระยะให้ผลผลิตและเก็บเกี่ยว นอกจากนั้น การเล็มยอดยังทำให้เกิดการกระจายกิ่งแขนงออกไปทำให้ผลผลิตกระจายสม่ำเสมอทั่วทั้งต้นไม่แออัดอยู่ในกิ่งหรือทรงพุ่มด้านใดด้านหนึ่ง ซึ่งส่งผลให้ผลมีขนาดมีคุณภาพไล่เลี่ยกันทั้งต้น เพิ่มความสะดวกในการเก็บเกี่ยวและคัดแยกขนาดเพื่อส่งจำหน่ายมากยิ่งขึ้น แม้ว่า การคำนวณระยะความยาวกิ่งที่เหมาะสมในการตัดแต่งออกไปไม่สามารถกำหนดได้แน่นอนตายตัว เนื่องจากขึ้นอยู่กับการจัโครงสร้างหรือจัดทรงพุ่ม (Training) และการตัดแต่งตามที่ได้วางแผนมาตั้งแต่แรกปลูก แต่หลักโดยทั่วไปของการตัดแต่งประจำปีไม่ควรตักแต่งเกิน 1 ใน 3 ของความยาววัดจากปลายกิ่ง หากตัดแต่งลึกมากกว่านี้หรือที่มักเรียกว่า การทำสาว (Rejuvenate pruning) จะก่อให้เกิดกิ่งกระโดงและกิ่งน้ำค้างซึ่งจะทำให้ต้นมะนาวสูญเสียโอกาสในการออกดอกไป หรืออาจจะยึดหลักง่ายๆว่า ปีที่ผ่านมาทรงพุ่มมีขนาดเพิ่มขึ้นเท่าใด ก็จะตัดแต่งออกไปเท่านั้นในปีนี้ เป็นต้น 
พึงระลึกว่า 
             1. การจัดการทรงพุ่มมีเป้าหมายหลักเพื่อให้ใบทุกใบมีขีดความสามารถในการสังเคราะห์แสงได้มากที่สุด
             2.มะนาวมีนิสัยออกดอกที่ปลายยอด และ 
             3.ดอกที่เกิดจากปลายยอดที่ผลิใหม่เป็นดอกมะนาวที่มีคุณภาพมากที่สุด

                                                                          ขอขอบคุณภาพประกอบกระทู้จาก สวนมะนาว ชัตติพงษ์